Είμαι έγκυος! Να διώξω τη γάτα από το σπίτι;

Μείνατε έγκυος και όλοι οι συγγενείς και οι φίλοι έχουν πέσει πάνω σας να σας πείσουν να διώξετε τη γάτα σας από το σπίτι. Πριν προβείτε σε απονενοημένες ενέργειες, μάθετε τι είναι η τοξοπλάσμωση, πώς μεταδίδεται και τι πρέπει να προσέχετε για να φέρετε στο κόσμο ένα υγιές μωράκι.

H συντάκτρια υγείας στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ Λουίζα Κροντήρη, μέσα από το άρθρο-ρεπορτάζ που ετοίμασε για το healthreport.gr, δίνει με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων όλες τις απαντήσεις για την τοξοπλάσμωση που ανησυχεί ιδιαίτερα τις μέλλουσες μητέρες που διαθέτουν γάτες.

Τι είναι η τοξοπλάσμωση;

Η τοξοπλάσμωση είναι μία χρόνια παρασιτική λοίμωξη που προκαλείται από το πρωτόζωο Toxoplasma Gondii. Κύριος ξενιστής του τοξοπλάσματος είναι η γάτα, η οποία προσβάλλεται όταν φάει ωμό μολυσμένο κρέας (στις αγροτικές και ημιαστικές περιοχές οι γάτες μολύνονται κυρίως από τα οικιακά ποντίκια). Από τη στιγμή της πρώτης μόλυνσης το παράσιτο απεκκρίνεται στα κόπρανα της γάτας με τη μορφή άωρων –μη ώριμων δηλαδή- ωοκύστεων για διάστημα έως 3 εβδομάδων. Έκτοτε η γάτα αποκτά ανοσία και κατά κανόνα σταματά να αποβάλλει ωοκύστεις στο περιβάλλον.

Αυτές οι ωοκύστεις δεν είναι μολυσματικές από την πρώτη στιγμή, αλλά αφού μείνουν στο περιβάλλον για πάνω από ένα με δύο 24ωρα. Το παράσιτο μάλιστα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό και επιβιώνει στο έδαφος ακόμα και για 1 χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο μολύνει το χώμα, τα φρούτα και τα λαχανικά. Όταν τα ζώα (βοοειδή, αμνοερίφια κτλ.) καταπιούν μολυσμένες τροφές προσβάλλονται από το παράσιτο, το οποίο εγκαθίσταται στους ιστούς τους και παραμένει εκεί για όλη τους τη ζωή.

Πώς προσβάλλεται ο άνθρωπος;

Ο άνθρωπος μπορεί να προσβληθεί: – από την κατανάλωση ωμού ή μη καλά μαγειρεμένου κρέατος (στην Ελλάδα το 50% των βοοειδών και το 25% των αιγοπροβάτων είναι μολυσμένα με το παράσιτο)- από την κατανάλωση άπλυτων ή πλημμελώς πλυμένων φρούτων, λαχανικών, χόρτων κτλ.

Συμπτώματα

Συνήθως οι άνθρωποι που προσβάλλονται από τοξόπλασμα δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή παρουσιάζουν την εικόνα μιας κοινής ίωσης (γαστρεντερικές ενοχλήσεις, πονοκεφάλους, πυρετό κτλ). Από τη στιγμή, όμως, που κάποιος προσβάλλεται από τοξόπλασμα αποκτά ανοσία εφ’ όρου ζωής.

Όπως επισημαίνει ο μικροβιολόγος, επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νικήτας Καποτάς, σύμφωνα με επιδημιολογικές έρευνες ειδικά αντισώματα –άρα και ανοσία- εντοπίζονται στο 50% του πληθυσμού στις ΗΠΑ, στο 85% στη Γαλλία (λόγω της προτίμησής τους στο μισοψημένο κρέας), στο 63% στη Γερμανία, στο 30% στη Μεγάλη Βρετανία και στο 30%-80% στην Ελλάδα (τα υψηλότερα ποσοστά σημειώνονται στις αγροτικές και τα μικρότερα στις αστικές περιοχές).

Τοξόπλασμα και εγκυμοσύνη

Οι έγκυες που έχουν προσβληθεί στο παρελθόν από τοξόπλασμα έχουν δημιουργήσει αντισώματα που προστατεύουν το έμβρυο από τη λοίμωξη. Κίνδυνος υπάρχει για τις εγκύους που δεν έχουν προσβληθεί ποτέ από το πρωτόζωο. Το 50% με 80% των γυναικών που πρωτομολύνονται από τοξόπλασμα όσο είναι έγκυες μεταδίδουν μέσω του πλακούντα το παράσιτο στο έμβρυο.

Αν η έγκυος μολυνθεί στο πρώτο τρίμηνο της κύησης, οι πιθανότητες να περάσει η λοίμωξη στο έμβρυο είναι περιορισμένες, αντίθετα αυξάνονται σημαντικά εάν μολυνθεί στο δεύτερο και ακόμα περισσότερο στο τρίτο τρίμηνο. Παρόλα αυτά οι πιο σοβαρές διαταραχές (υδροκεφαλία, τύφλωση, βαριές νευρολογικές και εγκεφαλικές βλάβες κτλ) μέχρι και αποβολή προκαλούνται στο πρώτο τρίμηνο τηςς εγκυμοσύνης.

«Στους 3 πρώτους μήνες γίνεται η λεγόμενη οργανογένεση, αρχίζουν να δημιουργούνται από τα κύτταρα τα πρώτα όργανα, εάν λοιπόν, αυτά τα κύτταρα είναι ήδη προσβεβλημένα από τοξόπλασμα θα οδηγήσουν σε όργανα ημικατεστραμένα, όργανα κυρίως του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Μετά τον 3ο μήνα και πολύ περισσότερο μετά τον 6ο μήνα οι βλάβες στην πρωτομόλυνση είναι πολύ μικρότερες» επισημαίνει ο κύριος Καποτάς. Σύμφωνα, πάντως, με τις στατιστικές το ποσοστό των εγκύων που προσβάλλονται από τοξοπλάσμωση δεν ξεπερνά το 5%.

Είμαι έγκυος, πρέπει να διώξω τη γάτα από το σπίτι;

Για αστικό μύθο που οφείλεται στην παραπληροφόρηση κάνει λόγο ο μαιευτήρας-γυναικολόγος στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, Θεόδωρος Καλαμπόκας, επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να απομακρυνθεί η γάτα από το σπίτι όταν μία γυναίκα μείνει έγκυος.

«Η γάτα είναι μάλλον αθώα. Ο άνθρωπος παθαίνει τοξοπλάσμωση κυρίως εάν φάει μολυσμένες τροφές.» ξεκαθαρίζει ο κύριος Καλαμπόκας. «Αυτό που πρέπει να προσέχουν οι έγκυες είναι η σωστή και επισταμένη τήρηση των κανόνων υγιεινής. Να πλέουν πολύ καλά τα φρούτα, τα λαχανικά, τα χόρτα και να μαγειρεύουν καλά το κρέας, να καθαρίζουν τακτικά την άμμο της γάτας, ενδεχομένως με τη χρήση γαντιών, ή να αναθέσουν αυτή τη δουλειά σε κάποιον άλλο και να μην την ταΐζουν με ωμό κρέας.

Εξάλλου η εξέταση για τοξόπλασμα τόσο στην αρχή της εγκυμοσύνης όσο και κατά τη διάρκειά περιλαμβάνεται στον βασικό έλεγχο που κάνουν οι έγκυες. Η τακτική παρακολούθηση των εγκύων από τον γυναικολόγο εγγυάται ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά.»

«Η γάτα είναι μάλλον αθώα. Ο άνθρωπος παθαίνει τοξοπλάσμωση κυρίως εάν φάει μολυσμένες τροφές.» ξεκαθαρίζει ο κύριος Καλαμπόκας. «Αυτό που πρέπει να προσέχουν οι έγκυες είναι η σωστή και επισταμένη τήρηση των κανόνων υγιεινής.

Να πλένουν πολύ καλά τα φρούτα, τα λαχανικά, τα χόρτα και να μαγειρεύουν καλά το κρέας, να καθαρίζουν τακτικά την άμμο της γάτας, ενδεχομένως με τη χρήση γαντιών, ή να αναθέσουν αυτή τη δουλειά σε κάποιον άλλο και να μην την ταΐζουν με ωμό κρέας. Εξάλλου η εξέταση για τοξόπλασμα τόσο στην αρχή της εγκυμοσύνης όσο και κατά τη διάρκειά περιλαμβάνεται στον βασικό έλεγχο που κάνουν οι έγκυες. Η τακτική παρακολούθηση των εγκύων από τον γυναικολόγο εγγυάται ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά.»

Άλλωστε, σύμφωνα με έρευνες, στη χώρα μας η συχνότητα μόλυνσης μιας αδέσποτης γάτας είναι μόλις 0,9%, ενώ για τις κατοικίδιες το ποσοστό είναι σχεδόν μηδενικό, δεδομένου ότι τρέφονται με τυποποιημένες τροφές (κονσέρβες, κροκέτες κτλ) και δεν βγαίνουν έξω.

Όπως επισημαίνει ο κύριος Καλαμπόκας το 30% με 50% των εγκύων που έρχονται στο ιατρείο του έχουν ήδη αντισώματα στο τοξόπλασμα, ενώ μόλις ένα ποσοστό 1% με 2% έτυχε να μολυνθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Από αυτές μάλιστα τις γυναίκες καμία δεν είχε γάτα.

Αν μολυνθώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τι γίνεται;

Αν στη μητέρα διαγνωστεί οξεία λοίμωξη χορηγείται ειδική θεραπεία, ούτως ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες μετάδοσης του τοξοπλάσματος στο έμβρυο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το έμβρυο παρακολουθείται καθ ’όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Όπως επισημαίνει ο κύριος Καλαμπόκας «Η μόλυνση στο έμβρυο διαπιστώνεται με μοριακές τεχνικές , δηλαδή με PCR του αμνιακού υγρού που λαμβάνεται με αμνιοπαρακέντηση. Εάν διαπιστωθεί μόλυνση του εμβρύου, δεν απαιτείται οπωσδήποτε διακοπή της κύησης, αλλά απαιτείται σαφής κλινική εξατομίκευση των περιστατικών.»

Μέτρα Προφύλαξης

∆εν τρώμε ωμό κιμά

Μαγειρεύουμε/ψήνουμε το κρέας πολύ καλά. Να μην μένει ροζ και να μην έχει αίμα

Πλένουμε καλά τα μαχαίρια, τις επιφάνειες κοπής και τα χέρια μας που ήρθαν σε επαφή με άπλυτα φρούτα και λαχανικά και ωμό κρέας.

Πλένουμε πολύ καλά φρούτα και λαχανικά και εάν είναι δυνατόν τα τρώμε ξεφλουδισμένα

Προσέχουμε όταν αποθηκεύουμε το κρέας, φρούτα, λαχανικά στο ψυγείο να μην έρχονται σε επαφή με άλλα τρόφιμα

∆εν πίνουμε μη παστεριωμένο γάλα.

Ταΐζουμε τη γάτα μας με τυποποιημένη τροφή, δεν της δίνουμε ωμό κρέας Καθαρίζουμε την αμμολεκάνη της συχνά (τουλάχιστον 1 φορά το 24ωρο, αφού οι ωοκύστεις είναι μολυσματικές από 1 έως 4 ημέρες από την απέκκριση με τα κόπρανα)

Κατά διαστήματα απολυμαίνουμε την αμμολεκάνη και τον περιβάλλοντα χώρο

Φοράμε γάντια για να καθαρίσουμε την αμμολεκάνη ή αναθέτουμε αυτή τη δουλειά σε κάποιον άλλο

Κρατάμε τη γάτα μέσα στο σπίτι

Φοράμε γάντια για κηπουρικές εργασίες ή για την επαφή με χώμα και πλένουμε τα χέρια μας πολύ καλά.

Λουίζα Κροντήρη Συντάκτρια Υγείας στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ